Literatura to obszerny termin, który obejmuje różnego rodzaju rodzaje oraz gatunki literackie. Pod definicją rodzaju gatunku literackiego znajduje się kryterium wspólnych i najbardziej ogólnych cech konstrukcji dzieła, natomiast w przypadku gatunku literackiego są to wspólne reguły kompozycyjne. Wyróżnia się także odmiany – podgatunki literackie, które klasyfikowane są w obrębie danego gatunku literackiego, zwykle pod względem tematycznym.
Rodzaje literackie:
-
epika – proza, składnikiem dominującym dzieła jest fabuła, która aktualizuje się za pomocą narracji, podmiotem literackim jest narrator
-
liryka – poezja, to monolog podmiotu lirycznego, który jest podmiotem literackim
-
dramat – polega na ukazaniu akcji poprzez dialogi postaci, podmiotem literackim jest podmiot dramatyczny
Gatunki epiki:
-
najkrótsze formy – przysłowie, maksyma, aforyzm
-
formy narracyjne charakterystyczne dla literatury ludowej – baśń, podanie
-
literatura religijna i moralistyczna – mit, przypowieść, żywoty świętych, homilia
-
gatunki z funkcją perswazyjną – hasło, apologia, panegiryk, pamflet
-
gatunki związane z dziennikarstwem – recenzja, wywiad, reportaż, esej, felieton
-
dokumentujące wydarzenia historyczne – anegdota, biografia, kronika
-
mające formę autobiograficzną lub listową – list, dziennik, pamiętnik, autobiografia
-
różne krótkie i długie form narracyjne – humoreska, gawęda, romans, nowela, opowiadanie, powieść
Gatunki liryki:
-
zwięzłe, satyryczne i dydaktyczne – bajka, fraszka, epigramat
-
wywodzące się z poezji miłosnej – sonet
-
nierozłącznie związane z melodią – pieśń
-
wywodzące się z tematyki żałobnej, wyrażające skargę, żal – epitafium, elegia, lament, tren
-
wywodzące się z różnych form pochwały – oda, hymn, psalm
-
z wyrazistymi elementami narracyjnymi – sielanka, ballada
-
poemat i jego odmiany – poemat opisowy, dydaktyczny, heroikomiczny, powieść poetycka, epos
Gatunki dramatu:
-
tragedia
-
komedia
-
operetka
-
musical
-
farsa
